АБ БIБЛIЯТЭЧНАЙ СПРАВЕ Ў РЭСПУБЛIЦЫ БЕЛАРУСЬ
__________________________________________________________
Название Закона - в редакции Закона от 11 ноября 2002 г. №
147-З
О библиотечном деле в Республике Беларусь
__________________________________________________________
ЗАКОН
РЭСПУБЛIКI БЕЛАРУСЬ
ад 22 сакавiка 1995 г. N 3680-XII
(Ведамасцi Вярхоўнага Савета Рэспублiкi Беларусь,
1995 г., N 20, арт.238;
газета "Звязда" ад 11 красавiка 1995 г.)
===
В редакции Закона от 11 ноября 2002 г. № 147-З
(Национальный реестр правовых актов Республики Беларусь,
2002 г., № 128, 2/896)
[Изменения и дополнения:
Закон от 14 мая 2001 г. N 16-З (Национальный реестр
правовых актов Республики Беларусь, 2001 г., N 48, 2/759)
;
Закон от 11 ноября 2002 г. № 147-З (Национальный реестр
правовых актов Республики Беларусь, 2002 г., № 128, 2/896)
.
Гэты Закон вызначае прававыя, эканамiчныя, сацыяльныя,
арганiзацыйныя асновы бiблiятэчнай справы ў Рэспублiцы Беларусь i
рэгулюе ўзаемаадносiны бiблiятэк з дзяржавай, фiзiчнымi i юрыдычнымi
асобамi ў мэтах задавальнення iнфармацыйных, культурных, навуковых i
iншых патрэбнасцей грамадства.
ГЛАВА 1
АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННI
Артыкул 1. Асноўныя тэрмiны
Для мэт гэтага Закона ўказаныя нiжэй тэрмiны маюць наступныя
значэннi:
бiблiятэчная справа - галiна iнфармацыйнай,
культурна-асветнiцкай i адукацыйнай дзейнасцi, задачамi якой
з`яўляюцца стварэнне i развiццё сеткi бiблiятэк, фармiраванне i
апрацоўка бiблiятэчных фондаў, арганiзацыя бiблiятэчнага,
iнфармацыйнага i даведачна-бiблiяграфiчнага абслугоўвання
карыстальнiкаў бiблiятэк, падрыхтоўка бiблiятэчных кадраў, навуковае
i метадычнае забеспячэнне дзейнасцi бiблiятэк;
бiблiятэка - установа або структурнае падраздзяленне
арганiзацыi, якiя ажыццяўляюць збор i забяспечваюць захаванасць
дакументаў з мэтай задавальнення iнфармацыйных, культурных,
навуковых i iншых патрэбнасцей карыстальнiкаў бiблiятэкi;
бiблiятэчны фонд (фонд бiблiятэкi) - упарадкаваная сукупнасць
дакументаў, прызначаных для захаванасцi i грамадскага выкарыстання;
iнфармацыйныя рэсурсы - арганiзаваная сукупнасць дакументаванай
iнфармацыi, якая ўключае базы даных i ведаў, iншыя масiвы iнфармацыi
ў iнфармацыйных сiстэмах (бiблiятэках, архiвах i г.д.);
дакумент - носьбiт iнфармацыi, у тым лiку электронны, на якiм
iнфармацыя змяшчаецца ў выглядзе тэксту, гуказапiсу або выявы i якi
прызначаны для перадачы ў часе i прасторы ў мэтах захоўвання i
грамадскага выкарыстання;
карыстальнiк бiблiятэкi - фiзiчная або юрыдычная асоба, якая
звяртаецца да паслуг бiблiятэкi;
публiчная бiблiятэка - бiблiятэка, якая прадастаўляе магчымасць
карыстання яе фондам i паслугамi грамадзянам незалежна ад iх
узросту, полу, нацыянальнасцi, мовы, паходжання, пасады, маёмаснага
становiшча, веравызнання, палiтычных перакананняў, iншых абставiн, а
таксама юрыдычным асобам;
спецыяльная бiблiятэка - бiблiятэка, якая задавальняе
прафесiйныя iнфармацыйныя патрэбнасцi карыстальнiкаў бiблiятэкi;
цэнтральная бiблiятэка - бiблiятэка, якая ўзначальвае сетку
бiблiятэк i можа стварацца па тэрытарыяльнаму, галiноваму i iншых
прынцыпах;
сетка бiблiятэк - сукупнасць бiблiятэк, якая вызначаецца па
прыналежнасцi да пэўнай тэрыторыi, заснавальнiка, галiны,
характарызуецца агульнасцю задач i мае метадычны цэнтр у выглядзе
цэнтральнай бiблiятэкi;
мiжбiблiятэчны абанемент - форма бiблiятэчнага абслугоўвання,
заснаваная на ўзаемавыкарыстаннi бiблiятэчных фондаў i
даведачна-бiблiяграфiчнага апарату бiблiятэк;
аўтаматызаваная iнфармацыйна-бiблiятэчная сiстэма (АIБС) -
комплекс праграмных, тэхнiчных, iнфармацыйных, лiнгвiстычных,
арганiзацыйна-тэхналагiчных сродкаў, прызначаных для вырашэння задач
бiблiятэчнага, iнфармацыйнага i даведачна-бiблiяграфiчнага
абслугоўвання карыстальнiкаў бiблiятэк;
даведачна-бiблiяграфiчны апарат - сукупнасць бiблiятэчных
каталогаў, картатэк, баз даных, даведачных i бiблiяграфiчных
выданняў, прызначаных для пошуку бiблiяграфiчнай i iншай iнфармацыi.
Артыкул 2. Заканадаўства Рэспублiкi Беларусь
аб бiблiятэчнай справе
Заканадаўства Рэспублiкi Беларусь аб бiблiятэчнай справе
грунтуецца на Канстытуцыi Рэспублiкi Беларусь i складаецца з гэтага
Закона i iншых нарматыўных прававых актаў Рэспублiкi Беларусь.
Артыкул 3. Суадносiны заканадаўства аб бiблiятэчнай
справе i норм мiжнароднага права
Рэспублiка Беларусь прызнае прыярытэт агульнапрызнаных
прынцыпаў мiжнароднага права i забяспечвае адпаведнасць iм
заканадаўства Рэспублiкi Беларусь аб бiблiятэчнай справе.
Нормы ўступiўшых у сiлу мiжнародных дагавораў Рэспублiкi
Беларусь з`яўляюцца часткай дзеючага на тэрыторыi Рэспублiкi
Беларусь заканадаўства аб бiблiятэчнай справе, падлягаюць
непасрэднаму прымяненню, за выключэннем выпадкаў, калi з
мiжнароднага дагавора вынiкае, што для прымянення такiх норм
патрабуецца прыняцце ўнутрыдзяржаўнага нарматыўнага прававога акта,
i маюць сiлу таго нарматыўнага прававога акта, якiм выказана згода
Рэспублiкi Беларусь на абавязковасць для яе адпаведнага мiжнароднага
дагавора.
Артыкул 4. Асноўныя прынцыпы арганiзацыi бiблiятэчнай
справы i дзейнасцi бiблiятэк
Асноўнымi прынцыпамi арганiзацыi бiблiятэчнай справы
з`яўляюцца:
рацыянальнае i аптымальнае размяшчэнне сеткi бiблiятэк у
адпаведнасцi з дэмаграфiчным складам насельнiцтва i з улiкам
развiцця асобных рэгiёнаў i галiн вытворчасцi;
узаемадзеянне бiблiятэк i ўзаемавыкарыстанне бiблiятэчных
фондаў у мэтах забеспячэння патрэбнасцей карыстальнiкаў бiблiятэк;
дзяржаўна-грамадскi характар кiравання бiблiятэчнай справай.
Асноўнымi прынцыпамi дзейнасцi бiблiятэк з`яўляюцца:
вызначэнне агульначалавечых каштоўнасцей у якасцi прыярытэтных;
садзейнiчанне адраджэнню i развiццю культурных традыцый i
захаванню каштоўнасцей беларускай нацыi, iншых нацыянальнасцей, якiя
пражываюць у краiне, захаванасцi гiсторыка-культурнай спадчыны;
распаўсюджванне гуманiстычных iдэй, навуковых ведаў i
дасягненняў сусветнай культуры;
агульнадаступнасць iнфармацыi аб змесце бiблiятэчных фондаў;
самастойнасць у вызначэннi форм i метадаў дзейнасцi;
каардынацыя дзейнасцi па стварэнню i ўзаемавыкарыстанню
iнфармацыйных рэсурсаў у мэтах задавальнення iнфармацыйных,
культурных, навуковых i iншых патрэбнасцей карыстальнiкаў бiблiятэк.
ГЛАВА 2
АБАВЯЗКI ДЗЯРЖАВЫ Ў ГАЛIНЕ БIБЛIЯТЭЧНАЙ СПРАВЫ
Артыкул 5. Дзяржаўная палiтыка ў галiне бiблiятэчнай справы
Асновай дзяржаўнай палiтыкi ў галiне бiблiятэчнай справы
з`яўляецца забеспячэнне рэалiзацыi права грамадзян на бiблiятэчнае,
iнфармацыйнае i даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне.
Для гэтай мэты дзяржава падтрымлiвае бiблiятэчную справу i яе
развiццё шляхам:
гарантаванага фiнансавання дзяржаўных бiблiятэк;
распрацоўкi i забеспячэння мэтавага фiнансавання дзяржаўных
праграм развiцця бiблiятэчнай справы;
стварэння i забеспячэння дзейнасцi сеткi бiблiятэк у
адпаведнасцi з асноўнымi прынцыпамi арганiзацыi бiблiятэчнай справы
i дзейнасцi бiблiятэк;
садзейнiчання развiццю дзяржаўных i прыватных бiблiятэк
незалежна ад спецыялiзацыi i маштабаў iх дзейнасцi;
забеспячэння падрыхтоўкi кадраў для галiны бiблiятэчнай справы,
садзейнiчання iх перападрыхтоўцы i павышэнню квалiфiкацыi;
стварэння ўмоў для мiжнароднага супрацоўнiцтва бiблiятэк.
Дзяржаўныя органы выступаюць гарантамi правоў карыстальнiкаў
бiблiятэк, не ўмешваюцца ў прафесiйную дзейнасць бiблiятэк, за
выключэннем выпадкаў, калi такая дзейнасць вядзе да прапаганды
вайны, насiлля i жорсткасцi, расавай, нацыянальнай, рэлiгiйнай,
класавай i iншай варожасцi цi нецярпiмасцi, а таксама парнаграфii.
Артыкул 6. Дзяржаўнае рэгуляванне i кiраванне
бiблiятэчнай справай
Дзяржаўнае рэгуляванне i кiраванне бiблiятэчнай справай
ажыццяўляюцца дзяржаўнымi органамi ў адпаведнасцi з iх кампетэнцыяй.
Рэспублiканскiя органы дзяржаўнага кiравання, мясцовыя
выканаўчыя i распарадчыя органы, якiя маюць у сваiм падпарадкаваннi
бiблiятэкi, праводзяць дзяржаўную палiтыку ў галiне бiблiятэчнай
справы, вызначаюць сiстэму кiравання сеткай падпарадкаваных iм
бiблiятэк, забяспечваюць гарантаванае фiнансаванне камплектавання,
захаванасць фондаў бiблiятэк i рэалiзацыю правоў грамадзян на
бiблiятэчнае, iнфармацыйнае i даведачна-бiблiяграфiчнае
абслугоўванне.
Агульнае кiраванне бiблiятэчнай справай ажыццяўляе Мiнiстэрства
культуры Рэспублiкi Беларусь, асноўнымi функцыямi якога ў галiне
бiблiятэчнай справы з`яўляюцца:
удзел у фармiраваннi i правядзенне адзiнай дзяржаўнай палiтыкi
ў галiне бiблiятэчнай справы;
распрацоўка i рэалiзацыя дзяржаўных праграм развiцця
бiблiятэчнай справы;
распрацоўка навукова абгрунтаваных нарматываў матэрыяльнага i
фiнансавага забеспячэння дзяржаўных бiблiятэк i бiблiятэчнага
абслугоўвання насельнiцтва;
забеспячэнне рэгiстрацыi i кантролю за выкананнем асаблiвага
рэжыму захоўвання i выкарыстання бiблiятэчных фондаў, якiя адносяцца
да гiсторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублiкi Беларусь;
удзел у метадычным i навуковым забеспячэннi бiблiятэчнай
справы;
забеспячэнне распрацоўкi дзяржаўных стандартаў, нарматыўных
прававых актаў у галiне бiблiятэчнай справы;
арганiзацыя дзяржаўнага статыстычнага ўлiку дзяржаўных i
прыватных бiблiятэк.
Мiнiстэрства культуры Рэспублiкi Беларусь можа ажыццяўляць i
iншыя функцыi ў галiне бiблiятэчнай справы ў адпаведнасцi з
заканадаўствам.
Артыкул 7. Удзел дзяржавы ў забеспячэннi каардынацыi
i кааперацыi бiблiятэчнага абслугоўвання
Для найбольш поўнага задавальнення патрэбнасцей карыстальнiкаў
бiблiятэк, рацыянальнага выкарыстання бiблiятэчных фондаў дзяржава
стымулюе ўзаемадзеянне бiблiятэк розных вiдаў. У гэтых мэтах
дзяржаўныя органы або дзяржаўныя юрыдычныя асобы ў адпаведнасцi са
сваёй кампетэнцыяй мэтанакiравана фiнансуюць дзейнасць дзяржаўных
бiблiятэк па стварэнню ўмоў для ўзаемавыкарыстання iх рэсурсаў на
аснове мiжнародных i нацыянальных стандартаў прадастаўлення
iнфармацыi i абмену ёю, стварэння карпаратыўных сетак
(мiжбiблiятэчнага абанемента, зводных каталогаў, дэпазiтарыяў).
ГЛАВА 3
ВIДЫ БIБЛIЯТЭК I АРГАНIЗАЦЫЯ IХ ДЗЕЙНАСЦI
Артыкул 8. Вiды бiблiятэк
Бiблiятэкi ў Рэспублiцы Беларусь падзяляюцца на дзяржаўныя i
прыватныя.
Да дзяржаўных бiблiятэк адносяцца бiблiятэкi, заснаваныя
дзяржаўнымi органамi або дзяржаўнымi юрыдычнымi асобамi.
Да прыватных бiблiятэк адносяцца бiблiятэкi, заснаваныя
фiзiчнымi i (або) недзяржаўнымi юрыдычнымi асобамi.
Па значэнню бiблiятэкi падзяляюцца на нацыянальную,
рэспублiканскiя, абласныя, гарадскiя, раённыя, пасёлкаў гарадскога
тыпу, сельскiя.
Па зместу бiблiятэчных фондаў бiблiятэкi падзяляюцца на
унiверсальныя (па ўсiх галiнах ведаў) i галiновыя.
Па прызначэнню бiблiятэкi падзяляюцца на публiчныя i
спецыяльныя.
Артыкул 9. Статус бiблiятэк
Бiблiятэкi з`яўляюцца некамерцыйнымi арганiзацыямi, ствараюцца
ў форме ўстаноў, маюць статус юрыдычнай асобы, самастойны баланс або
каштарыс, рахункi (у тым лiку разлiковы i валютны) у банках, пячатку
адпаведнага ўзору, штампы, уласную сiмволiку.
Бiблiятэка можа не мець статусу юрыдычнай асобы i ўваходзiць у
склад арганiзацыi ў якасцi структурнага падраздзялення юрыдычнай
асобы.
Статус бiблiятэк вызначаецца iх заснавальнiкамi з улiкам
патрабаванняў гэтага Закона.
Артыкул 10. Парадак стварэння, дзейнасцi, дзяржаўнай
рэгiстрацыi, рэарганiзацыi i лiквiдацыi бiблiятэк
Бiблiятэкi могуць стварацца на аснове як дзяржаўнай, так i
прыватнай форм уласнасцi (адпаведна дзяржаўныя i прыватныя
бiблiятэкi).
Парадак стварэння, дзейнасцi, дзяржаўнай рэгiстрацыi,
рэарганiзацыi i лiквiдацыi бiблiятэк вызначаецца ў адпаведнасцi з
заканадаўствам.
Бiблiятэка дзейнiчае на аснове статута (палажэння). У статуце
(палажэннi) бiблiятэкi вызначаюцца яе назва, месца знаходжання,
статус, вiд, мэты i прадмет дзейнасцi, парадак кiравання дзейнасцю,
а таксама змяшчаюцца iншыя звесткi, прадугледжаныя заканадаўствам аб
юрыдычных асобах дадзенага вiду.
Пры лiквiдацыi прыватнай бiблiятэкi пераважнае права набыцця яе
бiблiятэчнага фонду пры iншых роўных умовах маюць дзяржаўныя органы
i бiблiятэкi адпаведнага вiду.
Артыкул 11. Раздзяржаўленне i прыватызацыя дзяржаўных
бiблiятэк
Раздзяржаўленне i прыватызацыя дзяржаўных бiблiятэк
ажыццяўляюцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам.
Артыкул 12. Заснавальнiкi i кiраўнiк бiблiятэкi
Заснавальнiкамi бiблiятэк могуць быць дзяржаўныя органы, а
таксама фiзiчныя i юрыдычныя асобы.
У адпаведнасцi з мiжнароднымi дагаворамi Рэспублiкi Беларусь
бiблiятэкi могуць стварацца замежнымi фiзiчнымi i юрыдычнымi
асобамi, а таксама мiжнароднымi арганiзацыямi.
Заснавальнiк бiблiятэкi фiнансуе яе дзейнасць, ажыццяўляе
агульнае кiраўнiцтва, зацвярджае яе статут (палажэнне), назначае на
пасаду i вызваляе ад пасады кiраўнiка бiблiятэкi, стварае ўмовы для
перападрыхтоўкi i павышэння квалiфiкацыi бiблiятэчных работнiкаў
праз iснуючую сiстэму павышэння квалiфiкацыi работнiкаў культуры.
Заснавальнiк не мае права ўмешвацца ў прафесiйную дзейнасць
бiблiятэкi, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных яе статутам
(палажэннем) i заканадаўствам.
Непасрэднае кiраўнiцтва бiблiятэкай ажыццяўляе яе кiраўнiк,
паўнамоцтвы якога ў адпаведнасцi з заканадаўствам вызначаюцца
статутам (палажэннем) бiблiятэкi.
Артыкул 13. Бiблiятэчныя работнiкi
Бiблiятэчнымi работнiкамi з`яўляюцца фiзiчныя асобы, якiя
знаходзяцца ў працоўных адносiнах з бiблiятэкай на падставе
заключанага працоўнага дагавора.
Правы i абавязкi бiблiятэчных работнiкаў, аплата iх працы
вызначаюцца заканадаўствам.
Сацыяльнае страхаванне i пенсiённае забеспячэнне бiблiятэчных
работнiкаў рэгулююцца заканадаўствам аб сацыяльным страхаваннi i
пенсiённым забеспячэннi.
Артыкул 14. Асноўныя задачы бiблiятэк
Асноўнымi задачамi бiблiятэк з`яўляюцца:
камплектаванне бiблiятэчных фондаў дакументамi i забеспячэнне
iх захаванасцi;
ажыццяўленне апрацоўкi дакументаў, стварэнне
даведачна-бiблiяграфiчнага апарату, у тым лiку баз даных i iншых
iнфармацыйных рэсурсаў;
забеспячэнне бiблiятэчнага, iнфармацыйнага i
даведачна-бiблiяграфiчнага абслугоўвання карыстальнiкаў бiблiятэк з
улiкам iх патрэбнасцей;
ажыццяўленне культурна-асветнiцкай, адукацыйнай i iншай
дзейнасцi, накiраванай на задавальненне духоўных, iнтэлектуальных i
культурных патрэбнасцей карыстальнiкаў бiблiятэк.
Артыкул 15. Правы бiблiятэк
Бiблiятэкi маюць права:
самастойна вызначаць змест i формы сваёй дзейнасцi ў
адпаведнасцi з мэтамi i функцыямi, замацаванымi ў статуце
(палажэннi);
ажыццяўляць у адпаведнасцi з заканадаўствам i статутам
(палажэннем) прадпрымальнiцкую дзейнасць, у тым лiку аказваць
платныя паслугi, пералiк якiх вызначаецца i зацвярджаецца
заснавальнiкам па ўзгадненню з Мiнiстэрствам культуры Рэспублiкi
Беларусь;
адкрываць у парадку, устаноўленым заканадаўствам, рахункi ў
банках, у тым лiку валютныя;
вызначаць крынiцы камплектавання бiблiятэчных фондаў;
фармiраваць абменныя бiблiятэчныя фонды;
выключаць i рэалiзоўваць дакументы з бiблiятэчных фондаў у
адпаведнасцi з заканадаўствам;
зацвярджаць па ўзгадненню з заснавальнiкамi правiлы карыстання
бiблiятэкай;
вызначаць у адпаведнасцi з заканадаўствам залогавы кошт
найбольш каштоўных выданняў пры iх выдачы, а таксама ў iншых
выпадках, устаноўленых правiламi карыстання бiблiятэкай;
прымаць меры па кампенсацыi ўрону, нанесенага карыстальнiкамi
бiблiятэкi, у адпаведнасцi з заканадаўствам;
вызначаць умовы выкарыстання бiблiятэчных фондаў на аснове
дагавораў з юрыдычнымi i фiзiчнымi асобамi;
часова вывозiць дакументы з бiблiятэчных фондаў за межы краiны
ў адпаведнасцi з заканадаўствам;
удзельнiчаць на конкурснай цi iншай аснове ў рэалiзацыi
дзяржаўных i мясцовых праграм развiцця бiблiятэчнай справы;
супрацоўнiчаць з бiблiятэкамi i iншымi ўстановамi замежных
краiн, у тым лiку весцi мiжнародны дакументаабмен, уваходзiць ва
ўстаноўленым парадку ў мiжнародныя арганiзацыi, удзельнiчаць у
рэалiзацыi мiжнародных i iншых праграм у галiне бiблiятэчнай справы;
аб`ядноўвацца ў бiблiятэчныя асацыяцыi, саюзы.
Бiблiятэкi на правах аператыўнага кiравання валодаюць,
карыстаюцца i распараджаюцца замацаванай за iмi маёмасцю ва
ўстаноўленым заканадаўствам парадку.
Бiблiятэкам устанаўлiваюцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам
iльготныя тарыфы на перасылку дакументаў па мiжбiблiятэчнаму
абанементу, на малааб`ёмныя кантэйнерныя перавозкi дакументаў для
камплектавання бiблiятэчных фондаў.
Артыкул 16. Абавязкi бiблiятэк
Бiблiятэкi абавязаны:
садзейнiчаць рэалiзацыi права грамадзян на бiблiятэчнае,
iнфармацыйнае i даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне,
устаноўленага гэтым Законам, абслугоўваць карыстальнiкаў бiблiятэк у
адпаведнасцi са сваiмi статутамi (палажэннямi) i правiламi
карыстання бiблiятэкай;
не выкарыстоўваць звесткi аб карыстальнiках бiблiятэк i iх
запытах у iншых мэтах, акрамя навуковых i бiблiятэчных;
пашыраць доступ карыстальнiкаў бiблiятэк да глабальных
камп`ютэрных сетак;
забяспечваць захаванасць бiблiятэчных фондаў;
пры наяўнасцi ў бiблiятэчных фондах каштоўных i рэдкiх
выданняў, калекцый, якiя з`яўляюцца гiсторыка-культурнымi
каштоўнасцямi, забяспечваць iх захаванасць i адлюстраванне ў зводных
каталогах i базах даных у рамках дзяржаўных праграм захавання i
развiцця культуры;
рабiць справаздачы перад заснавальнiкамi i органамi дзяржаўнай
статыстыкi ў адпаведнасцi з заканадаўствам.
Артыкул 17. Фiнансаванне бiблiятэк
Асноўнымi крынiцамi фiнансавання дзяржаўных бiблiятэк
з`яўляюцца сродкi рэспублiканскага i мясцовых бюджэтаў. Прыватныя
бiблiятэкi фiнансуюцца за кошт сродкаў заснавальнiкаў i з iншых
крынiц, не забароненых заканадаўствам.
За кошт сродкаў рэспублiканскага i мясцовых бюджэтаў
ажыццяўляюцца фiнансаванне распрацоўкi i рэалiзацыi праграм развiцця
бiблiятэчнай справы, будаўнiцтва i рэканструкцыi бiблiятэчных
будынкаў, памяшканняў, а таксама камплектаванне бiблiятэчных фондаў
дзяржаўных бiблiятэк.
Дадатковае фiнансаванне бiблiятэк можа ажыццяўляцца за кошт
грашовых сродкаў фiзiчных i юрыдычных асоб, у тым лiку замежных, за
кошт грашовых сродкаў, атрыманых ад аказання платных паслуг i iншай
прадпрымальнiцкай дзейнасцi, дабрачынных паступленняў i з iншых
крынiц, не забароненых заканадаўствам.
Памер грашовых сродкаў, якiя паступаюць з дадатковых крынiц
фiнансавання, не абмяжоўваецца. Гэтыя грашовыя сродкi не могуць быць
зняты з выкарыстання на канец бюджэтнага года, не ўлiчваюцца пры
вызначэннi аб`ёмаў бюджэтнага фiнансавання на наступны год i павiнны
накiроўвацца на ажыццяўленне статутнай дзейнасцi бiблiятэкi.
Артыкул 18. Матэрыяльна-тэхнiчнае забеспячэнне бiблiятэк
Заснавальнiкi бiблiятэк абавязаны забяспечыць бiблiятэкi
будынкамi, памяшканнямi, пабудаванымi па спецыяльных праектах, цi
iншымi добраўпарадкаванымi памяшканнямi, якiя адпавядаюць умовам
абслугоўвання карыстальнiкаў бiблiятэк i захаванасцi бiблiятэчных
фондаў, а таксама адпаведнымi сродкамi механiзацыi i аўтаматызацыi
бiблiятэчных працэсаў, размнажальнай тэхнiкай, абсталяваннем i
транспартам.
Перавод дзяржаўных бiблiятэк у памяшканнi, якiя пагаршаюць
умовы iх дзейнасцi, не дапускаецца.
Артыкул 19. Камплектаванне бiблiятэчных фондаў
Бiблiятэчны фонд Рэспублiкi Беларусь складаецца з фондаў
бiблiятэк розных форм уласнасцi, узаемазвязаных каапераваным
камплектаваннем, сiстэмай дэпазiтарнага захоўвання,
пераразмеркавання i ўзаемавыкарыстання, адзiным
даведачна-бiблiяграфiчным апаратам, i адлюстроўвае навуковы,
культурны i iнфармацыйны патэнцыял грамадства.
Камплектаванне бiблiятэчных фондаў можа ажыццяўляцца шляхам:
атрымання абавязковых экземпляраў дакументаў у адпаведнасцi з
заканадаўствам;
бесперашкоднага набыцця за наяўны i безнаяўны разлiк дакументаў
i падпiскi на перыядычныя выданнi;
мiжнароднага, мiждзяржаўнага i ўнутрырэспублiканскага
дакументаабмену памiж бiблiятэкамi i iншымi юрыдычнымi i фiзiчнымi
асобамi;
атрымання дакументаў у дар.
Бiблiятэчныя фонды дзяржаўных бiблiятэк з`яўляюцца
агульнанацыянальным здабыткам i ахоўваюцца дзяржавай.
Артыкул 20. Улiк, захоўванне i выкарыстанне
бiблiятэчных фондаў
Улiк, захоўванне i выкарыстанне бiблiятэчных фондаў
ажыццяўляюцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам.
Парадак улiку, захоўвання i выкарыстання бiблiятэчных фондаў,
аднесеных да гiсторыка-культурных каштоўнасцей, рэгулюецца
заканадаўствам.
Выключаныя з бiблiятэчных фондаў дакументы могуць быць
перададзены бясплатна або за плату iншым юрыдычным цi фiзiчным
асобам у парадку, устаноўленым заснавальнiкам бiблiятэкi.
Дакументы з бiблiятэчных фондаў, якiя не карыстаюцца попытам,
ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку могуць перадавацца iншым
бiблiятэкам бясплатна або за плату, а таксама шляхам дакументаабмену
памiж бiблiятэкамi.
Артыкул 21. Прадпрымальнiцкая дзейнасць бiблiятэк
Бiблiятэкi могуць ажыццяўляць прадпрымальнiцкую дзейнасць у
адпаведнасцi з заканадаўствам i сваiмi статутамi (палажэннямi).
Бiблiятэкi маюць права ў адпаведнасцi з заканадаўствам
самастойна распараджацца даходамi ад прадпрымальнiцкай дзейнасцi, у
тым лiку ад прадастаўлення платных паслуг, i маёмасцю, набытай за
кошт гэтых даходаў.
ГЛАВА 4
ЗАХАВАННЕ I ВЫКАРЫСТАННЕ ГIСТОРЫКА-КУЛЬТУРНЫХ КАШТОЎНАСЦЕЙ
У ГАЛIНЕ БIБЛIЯТЭЧНАЙ СПРАВЫ
Артыкул 22. Бiблiятэчныя фонды i прыватныя калекцыi
дакументаў як гiсторыка-культурныя каштоўнасцi
Бiблiятэчным фондам, якiя змяшчаюць асаблiва каштоўныя i рэдкiя
дакументы, у адпаведнасцi з заканадаўствам можа быць нададзены
статус гiсторыка-культурнай каштоўнасцi з уключэннем у Дзяржаўны
спiс гiсторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублiкi Беларусь.
Фiзiчныя i юрыдычныя асобы, якiя валодаюць прыватнымi
калекцыямi дакументаў, аднесеных у адпаведнасцi з заканадаўствам да
гiсторыка-культурных каштоўнасцей, маюць права на дзяржаўную
падтрымку ў мэтах забеспячэння захаванасцi калекцыi пры ўмове
ўключэння гэтых дакументаў у Дзяржаўны спiс гiсторыка-культурных
каштоўнасцей Рэспублiкi Беларусь.
Артыкул 23. Нацыянальная бiблiятэка Беларусi
Нацыянальная бiблiятэка Беларусi з`яўляецца галоўнай
унiверсальнай навуковай бiблiятэкай, носьбiтам агульначалавечых
духоўных каштоўнасцей, скарбнiцай культурных здабыткаў народа, яго
нацыянальнай памяцi. Як асаблiва каштоўны аб`ект
гiсторыка-культурнай спадчыны фонд Нацыянальнай бiблiятэкi Беларусi
знаходзiцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам на асаблiвым рэжыме
аховы. Нацыянальная бiблiятэка Беларусi не можа быць
перапрафiляваная.
Нацыянальная бiблiятэка Беларусi дзейнiчае ў адпаведнасцi з
гэтым Законам i Статутам, зацверджаным Урадам Рэспублiкi Беларусь.
Нацыянальная бiблiятэка Беларусi задавальняе унiверсальныя
iнфармацыйныя патрэбнасцi грамадства i выконвае наступныя асноўныя
функцыi:
фармiруе, зберагае, пастаянна захоўвае i прадастаўляе
карыстальнiкам бiблiятэкi найбольш поўны збор айчынных дакументаў i
беларусiкi, навукова значных замежных дакументаў; набывае ў
першачарговым парадку бiблiятэчныя зборы ў вядомых пiсьменнiкаў,
дзеячаў культуры i навукi, iх наследнiкаў (пры ўмове захавання гэтых
збораў як унiкальных калекцый), а таксама ў букiнiстычных кнiгарнях
i на аўкцыёнах;
арганiзуе бiблiяграфiчны ўлiк публiкацый аб Рэспублiцы
Беларусь, удзельнiчае ў бiблiяграфiчным улiку нацыянальнага друку;
з`яўляецца навукова-даследчай установай па бiблiятэказнаўству,
бiблiяграфазнаўству, кнiгазнаўству, каардынацыйным i метадычным
цэнтрам рэспублiканскага значэння, нацыянальным цэнтрам
мiжбiблiятэчнага абанемента, рэспублiканскiм галiновым цэнтрам
iнфармацыi па культуры i мастацтву, мiжгалiновым дэпазiтарыем
Рэспублiкi Беларусь, рэспублiканскiм цэнтрам аўтаматызаванай
iнфармацыйна-бiблiятэчнай сiстэмы (АIБС);
з`яўляецца дэпазiтарыем матэрыялаў ААН i ЮНЕСКА;
прадастаўляе дакументы, бiблiяграфiчную i iншую iнфармацыю ў
адпаведнасцi з правам грамадзян на бiблiятэчнае, iнфармацыйнае i
даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне;
ажыццяўляе выдавецкую i палiграфiчную дзейнасць, накiраваную на
падрыхтоўку i выпуск навукова-дапаможнай i папулярнай бiблiяграфii,
iнфармацыйных, навукова-метадычных матэрыялаў, навуковых публiкацый
у галiне бiблiятэчнай справы, бiблiяграфii, кнiгазнаўства i сумежных
навук;
удзельнiчае ў распрацоўцы i рэалiзацыi дзяржаўнай палiтыкi ў
галiне бiблiятэчнай справы.
Нацыянальная бiблiятэка Беларусi фiнансуецца за кошт сродкаў
рэспублiканскага бюджэту, а таксама за кошт сродкаў, прадугледжаных
гэтым Законам.
Маёмасць Нацыянальнай бiблiятэкi Беларусi з`яўляецца ўласнасцю
Рэспублiкi Беларусь i належыць бiблiятэцы на правах аператыўнага
кiравання, за выключэннем даходаў ад прадпрымальнiцкай дзейнасцi,
якiя паступаюць у самастойнае распараджэнне бiблiятэкi i ўлiчваюцца
на асобным балансе.
ГЛАВА 5
УЗАЕМАДЗЕЯННЕ БIБЛIЯТЭК I ЎЗАЕМАВЫКАРЫСТАННЕ
IНФАРМАЦЫЙНЫХ РЭСУРСАЎ
Артыкул 24. Узаемадзеянне бiблiятэк i ўзаемавыкарыстанне
iнфармацыйных рэсурсаў
Узаемадзеянне бiблiятэк i ўзаемавыкарыстанне iнфармацыйных
рэсурсаў ажыццяўляюцца ў адпаведнасцi з асноўнымi прынцыпамi
дзейнасцi i задачамi бiблiятэк.
Навукова-метадычнымi i каардынацыйнымi цэнтрамi для бiблiятэк
сваёй сеткi з`яўляюцца цэнтральныя бiблiятэкi, якiя з улiкам
забеспячэння патрэбнасцей сваёй сеткi бiблiятэк фармiруюць i
захоўваюць бiблiятэчныя фонды.
Функцыi цэнтральнай бiблiятэкi могуць выконваць:
на рэспублiканскiм узроўнi - нацыянальная i спецыяльныя
(рэспублiканскiя) бiблiятэкi;
на абласным узроўнi - абласныя бiблiятэкi;
на гарадскiм (раённым) узроўнi - гарадскiя (раённыя)
бiблiятэкi.
Статус цэнтральнай бiблiятэкi прысвойваецца рэспублiканскiмi
органамi дзяржаўнага кiравання, мясцовымi выканаўчымi i распарадчымi
органамi, якiя маюць у сваiм падпарадкаваннi бiблiятэкi.
Артыкул 25. Узаемадзеянне бiблiятэк з iнфармацыйнымi
арганiзацыямi
У мэтах павышэння эфектыўнасцi выкарыстання iнфармацыйных
рэсурсаў бiблiятэкi ўзаемадзейнiчаюць з iнфармацыйнымi
арганiзацыямi: органамi навукова-тэхнiчнай iнфармацыi, архiвамi,
музеямi i iншымi арганiзацыямi, звязанымi са стварэннем, апрацоўкай
i захоўваннем iнфармацыi. Парадак узаемадзеяння вызначаецца
заканадаўствам, а таксама дагаворамi памiж гэтымi арганiзацыямi.
Артыкул 26. Удзел бiблiятэк у працэсах iнфарматызацыi
Бiблiятэкi ўдзельнiчаюць у стварэннi адзiнай аўтаматызаванай
iнфармацыйна-бiблiятэчнай сiстэмы (АIБС) на аснове стандартаў
апрацоўкi дакументаў i абмену данымi.
Iнфармацыйныя рэсурсы дзяржаўных бiблiятэк з`яўляюцца састаўной
часткай iнфармацыйных рэсурсаў рэспублiкi.
ГЛАВА 6
ПРАВА НА БIБЛIЯТЭЧНАЕ, IНФАРМАЦЫЙНАЕ I ДАВЕДАЧНА-БIБЛIЯГРАФIЧНАЕ
АБСЛУГОЎВАННЕ I БIБЛIЯТЭЧНУЮ ДЗЕЙНАСЦЬ
Артыкул 27. Права на бiблiятэчнае, iнфармацыйнае
i даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне
Фiзiчныя i юрыдычныя асобы маюць права на бiблiятэчнае,
iнфармацыйнае i даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне згодна з
асабiстымi патрэбнасцямi i iнтарэсамi i ў адпаведнасцi з гэтым
Законам, статутам (палажэннем) бiблiятэкi i правiламi карыстання
бiблiятэкай.
Права на бiблiятэчнае, iнфармацыйнае i
даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне забяспечваецца:
стварэннем сеткi публiчных i спецыяльных бiблiятэк;
разнастайнасцю вiдаў бiблiятэк па маштабах дзейнасцi, узросту i
адукацыйнаму ўзроўню карыстальнiкаў бiблiятэк i iншых прыметах;
арганiзацыяй доступу да нацыянальных i сусветных iнфармацыйных
рэсурсаў;
мiжбiблiятэчным абанементам.
Артыкул 28. Права на бiблiятэчную дзейнасць
Фiзiчныя i юрыдычныя асобы маюць права на стварэнне бiблiятэк
на тэрыторыi Рэспублiкi Беларусь i за мяжой у адпаведнасцi з
заканадаўствам i мiжнароднымi дагаворамi Рэспублiкi Беларусь.
Грамадзяне маюць права ўдзельнiчаць у дзейнасцi апякунскiх,
чытацкiх саветаў, iншых аб`яднанняў карыстальнiкаў бiблiятэк, якiя
ствараюцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам па ўзгадненню з
заснавальнiкамi бiблiятэк з мэтай узаемадзеяння бiблiятэк з
грамадскасцю i працуюць на грамадскiх пачатках.
Артыкул 29. Правы i абавязкi карыстальнiкаў бiблiятэк
Парадак карыстання бiблiятэкай, пералiк асноўных паслуг i ўмовы
iх прадастаўлення ўстанаўлiваюцца ў адпаведнасцi з заканадаўствам,
статутам (палажэннем) бiблiятэкi i правiламi карыстання бiблiятэкай.
Карыстальнiкi дзяржаўных бiблiятэк маюць права:
бясплатна атрымлiваць поўную iнфармацыю аб складзе фондаў
бiблiятэкi;
бясплатна атрымлiваць кансультацыйную дапамогу ў пошуку крынiц
iнфармацыi;
бясплатна атрымлiваць для часовага карыстання дакументы з
фондаў бiблiятэкi;
атрымлiваць дакументы або iх копii па мiжбiблiятэчнаму
абанементу;
карыстацца iншымi вiдамi паслуг, у тым лiку платнымi.
Непаўналетнiя асобы маюць права на бiблiятэчнае, iнфармацыйнае
i даведачна-бiблiяграфiчнае абслугоўванне ў публiчных бiблiятэках,
дзяржаўных дзiцячых бiблiятэках, а таксама праз сетку бiблiятэк
дзiцячых дашкольных i навучальных устаноў.
Асобы з аслабленым зрокам i асобы, пазбаўленыя зроку, маюць
права на бiблiятэчнае, iнфармацыйнае i даведачна-бiблiяграфiчнае
абслугоўванне i атрыманне дакументаў на спецыяльных носьбiтах
iнфармацыi ў публiчных бiблiятэках i спецыяльных дзяржаўных
бiблiятэках.
Фiзiчныя асобы, якiя не могуць наведваць бiблiятэку па месцы
жыхарства з прычыны састарэласцi, фiзiчных недахопаў, маюць права
атрымлiваць дакументы з фондаў публiчных бiблiятэк праз
нестацыянарныя формы абслугоўвання з прадугледжаным на гэтыя мэты
дадатковым фiнансаваннем з фондаў адпаведных бюджэтаў i праграм.
Карыстальнiкi бiблiятэк абавязаны выконваць правiлы карыстання
бiблiятэкай, беражлiва адносiцца да бiблiятэчных фондаў, у
вызначаныя бiблiятэкай тэрмiны вяртаць дакументы, атрыманыя з гэтых
фондаў.
ГЛАВА 7
АДКАЗНАСЦЬ ЗА ПАРУШЭННЕ ЗАКАНАДАЎСТВА АБ БIБЛIЯТЭЧНАЙ СПРАВЕ
Артыкул 30. Адказнасць за парушэнне заканадаўства
аб бiблiятэчнай справе
Асобы, якiя парушылi заканадаўства аб бiблiятэчнай справе,
нясуць адказнасць у адпаведнасцi з заканадаўствам.
Прэзiдэнт Рэспублiкi Беларусь А.ЛУКАШЭНКА
__________________________________________________________
Закон "О библиотечном деле в Республике Беларусь" - в
редакции Закона Республики Беларусь от 11 ноября 2002 г. №
147-З.
О БИБЛИОТЕЧНОМ ДЕЛЕ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ
Настоящий Закон определяет правовые, экономические, социальные,
организационные основы библиотечного дела и гарантирует неотъемлемое
право каждого гражданина на свободный доступ к библиотечным фондам,
регулирует взаимоотношения библиотек с государством, юридическими и
физическими лицами в целях удовлетворения нужд общества в
библиотечных фондах.
Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Законодательство Республики Беларусь о
библиотечном деле
Законодательство Республики Беларусь о библиотечном деле
состоит из настоящего Закона и других актов законодательства.
Статья 2. Основные принципы организации библиотечного дела
Основными принципами организации библиотечного дела являются:
рациональное расположение сети библиотек в соответствии с
демографическим составом населения и учетом развития отдельных
регионов и отраслей производства;
взаимодействие библиотек и взаимоиспользование библиотечных
фондов в целях полного обеспечения пользователей;
государственно-общественный характер управления библиотечным
делом.
Статья 3. Библиотека как социальный институт
Библиотека является социально-культурным и информационным
институтом общества, осуществляет сбор, сохранение и передачу
материализованной информации для удовлетворения нужд общества,
способствует духовному формированию личности в республике.
Статья 4. Основные принципы деятельности библиотеки
К основным принципам деятельности библиотеки относятся:
определение общечеловеческих ценностей в качестве приоритетных;
содействие возрождению и развитию национальных культур,
сохранение историко-культурного наследия;
распространение гуманистических идей и научных знаний;
обеспечение свободного доступа к идеям разных направлений через
библиотечные фонды;
самостоятельность в определении форм и методов деятельности.
Статья 5. Обязанности государства по развитию
библиотечного дела
Государство обеспечивает деятельность библиотеки и содействует
ее развитию. В лице высших органов власти государство принимает на
себя ответственность за реализацию права каждого гражданина на
библиотечное обслуживание, формирование и обеспечение условий
сохранности библиотечных фондов, подготовку и переподготовку
библиотечных кадров, развитие материально-технической базы
библиотек, финансируемых из государственного бюджета.
Интересы развития библиотечного обслуживания учитываются во
всех принимаемых в Республике Беларусь государственных программах в
области культуры, экономики, государственного строительства,
межгосударственных и межнациональных отношений.
Статья 6. Право гражданина на библиотечное обслуживание
Каждый гражданин независимо от возраста, уровня образования,
социального статуса, национальной принадлежности, физического
состояния, вероисповедания и места жительства имеет право на
свободный доступ к библиотечным фондам любой библиотеки, кроме
частных, в соответствии с личными требованиями и интересами.
Право гражданина на библиотечное обслуживание обеспечивается:
созданием сети общедоступных публичных библиотек и организацией
в них основных видов обслуживания бесплатно;
разнообразием видов библиотек по масштабам деятельности,
возрастному и образовательному контингенту читателей и иным
признакам.
Глава 2. СОЗДАНИЕ, РЕГИСТРАЦИЯ И ЛИКВИДАЦИЯ БИБЛИОТЕК
Статья 7. Порядок создания и обеспечение деятельности
библиотек
Библиотеки создаются в соответствии с социально-экономическими,
национальными и культурными нуждами общества.
Право на создание библиотек имеют органы государственной власти
всех уровней, предприятия, организации, учреждения, общественные
объединения, физические лица.
Библиотека может создаваться как:
самостоятельное учреждение с правами юридического лица;
обособленное подразделение юридического лица;
структурное подразделение юридического лица.
Открытие библиотеки осуществляется при наличии у учредителя
постоянных источников финансирования, книжного фонда в размере не
менее двух тысяч экземпляров, а также библиотечных кадров.
Учредитель библиотеки обязан обеспечить ее:
помещением, соответствующим установленным нормативам для
обслуживания читателей и сохранения библиотечных фондов;
оборудованием, средствами механизации и автоматизации
библиотечных процессов.
Государственные органы обязаны учитывать необходимость
оптимального расположения библиотек при проектировании новых
микрорайонов и населенных пунктов.При отсутствии отдельных зданий
библиотеки могут быть расположены в жилых домах в соответствии с
нормативами.
Запрещается переводить государственные библиотеки в помещения,
ухудшающие условия их деятельности. В случае передачи здания, в
котором расположена библиотека, другим организациям государственные
органы, осуществляющие передачу, обязаны заранее предоставить
библиотеке равноценное помещение и обеспечить финансирование
перемещения фондов и оборудования библиотеки.
Библиотеки, финансируемые из государственного бюджета,
освобождаются от арендной платы за пользование помещениями,
находящимися в собственности государства.
Статья 8. Регистрация библиотеки
Регистрация библиотеки с правами юридического лица
осуществляется органами местной власти по месту нахождения
библиотеки не позднее 30 дней с момента подачи заявления с
приложением необходимых документов.
Для регистрации библиотеки подается заявление с указанием
учредителя, источников финансирования, необходимого книжного фонда,
условий содержания, а также устав (положение) библиотеки.
Отказ в регистрации библиотеки возможен только в случаях
несоответствия устава (положения) библиотеки требованиям
законодательства и нарушения порядка ее создания.
Статья 9. Реорганизация и ликвидация библиотек
Порядок реорганизации и ликвидации библиотек определяется в
соответствии с Законом Республики Беларусь "О культуре в Республике
Беларусь" и иными актами законодательства.
Не подлежат ликвидации библиотеки, имеющие большую научную и
культурную ценность.
Органы государственного управления библиотечным делом всех
уровней выступают экспертами целесообразности ликвидации библиотек и
решают вопрос о форме участия собственника в обеспечении
библиотечного обслуживания данного контингента читателей не ниже
достигнутого.
Ликвидация библиотек предприятий, организаций, учреждений,
общественных объединений не может произойти без согласия их трудовых
коллективов.
При ликвидации библиотеки преимущественное право приобретения
ее имущества имеют государственные органы и библиотеки
соответствующего профиля.
___________________________________________________________
Статья 9 - с изменениями, внесенными Законом Республики
Беларусь от 14 мая 2001 г. N 16-З.
Статья 9. Реорганизация и ликвидация библиотек
Порядок реорганизации и ликвидации библиотек
определяется в соответствии с Законами Республики Беларусь
"О собственности в Республике Беларусь", "О культуре в
Республике Беларусь" и иными актами законодательства.
Не подлежат ликвидации библиотеки, имеющие большую
научную и культурную ценность.
Органы государственного управления библиотечным делом
всех уровней выступают экспертами целесообразности
ликвидации библиотек и решают вопрос о форме участия
собственника в обеспечении библиотечного обслуживания
данного контингента читателей не ниже достигнутого.
Ликвидация библиотек предприятий, организаций,
учреждений, общественных объединений не может произойти без
согласия их трудовых коллективов.
При ликвидации библиотеки преимущественное право
приобретения ее имущества имеют государственные органы и
библиотеки соответствующего профиля.
___________________________________________________________
Глава 3. ВЗАИМООТНОШЕНИЯ ЧИТАТЕЛЯ БИБЛИОТЕКИ И
ПОЛЬЗОВАТЕЛЯ ЕЕ УСЛУГАМИ
Статья 10. Права и обязанности читателя (пользователя)
услугами библиотеки
Каждый гражданин имеет право на библиотечное обслуживание по
месту жительства, а также по месту работы, учебы, отдыха, лечения.
Читатель (пользователь) библиотеки, финансируемой из
государственного бюджета, имеет право:
бесплатно пользоваться библиотечными фондами;
бесплатно получать в библиотеке полную информацию о составе ее
фондов через систему каталогов и другие формы библиотечного
информирования;
получать для временного пользования любой документ из фондов
библиотеки;
получать документы или их копии и через межбиблиотечный
абонемент из других библиотек;
пользоваться другими видами услуг, в том числе платными,
перечень которых определяется правилами пользования библиотекой.
Читатель библиотеки или пользователь ее услугами может
обжаловать незаконные действия должностных лиц библиотеки,
ущемляющие его права.
Дети и подростки имеют право на библиотечное обслуживание в
общедоступных библиотеках, специализированных государственных
детских библиотеках, а также через сеть библиотек
общеобразовательных, профессионально-технических учебных заведений и
внешкольных учреждений.
Права граждан с физическими недостатками на библиотечное
обслуживание обеспечиваются наличием специальной сети библиотек, а
также созданием соответствующих условий в других общедоступных
библиотеках.
Лица, которые не могут посещать библиотеку по месту жительства
вследствие старости, физических недостатков, имеют право получать
документы из фондов общедоступных библиотек через заочные или
нестационарные формы обслуживания с предусмотренным на эти цели
дополнительным финансированием из фондов соответствующих бюджетов и
программ.
Читатели обязаны соблюдать правила пользования библиотекой,
бережно относиться к библиотечным фондам, в определенные библиотекой
сроки возвращать материалы, полученные из этих фондов.
Читатели, нарушающие правила пользования библиотечными фондами,
несут ответственность, предусмотренную действующим
законодательством, уставом (положением) библиотеки и правилами
пользования библиотекой.
Статья 11. Права и обязанности библиотек
Библиотеки имеют право:
самостоятельно определять содержание и формы своей деятельности
в соответствии с целями и функциями, закрепленными в уставе
(положении) библиотеки;
устанавливать и принимать меры по компенсации ущерба,
нанесенного читателями фондам библиотек;
определять условия использования библиотечных фондов на основе
договоров с юридическими и физическими лицами;
осуществлять хозяйственную деятельность для расширения
номенклатуры услуг, не противоречащую законодательству и целям
деятельности, закрепленным в уставе (положении) библиотеки;
осуществлять иные действия, не противоречащие данному
законодательству.
Библиотеки обязаны:
содействовать реализации неотъемлемого права гражданина на
приобщение к ценностям культуры и науки, на свободный поиск и
получение информации, создавать условия для развития и
самореализации личности, научного познания, образования и
самообразования, культурной деятельности и проведения досуга;
обслуживать читателей в соответствии с уставом (положением)
библиотеки и правилами пользования библиотекой, которые должны быть
размещены в доступном для ознакомления читателей месте;
не использовать сведения о читателях и их интересах в иных
целях, кроме научных и библиотечно-производственных;
обеспечивать сохранность библиотечных фондов, популяризовать
свои фонды и услуги, развивать интерес к книгам и другим
документальным источникам;
при наличии в фондах ценных и редких изданий, коллекций,
являющихся историко-культурными ценностями, обеспечивать их
сбережение и отражение в сводных каталогах;
максимально полно удовлетворять нужды читателей в библиотечных
фондах, которые должны быть полностью отражены в справочном аппарате
библиотеки;
ежегодно отчитываться перед учредителями и органами
государственной статистики;
исполнять иные обязанности, предусмотренные законодательством.
Статья 12. Порядок пользования библиотеками
Порядок пользования библиотеками определяется типовыми
правилами, утверждаемыми центральным органом управления Республики
Беларусь в области библиотечного дела по согласованию с
заинтересованными министерствами и библиотечными обществами,
ассоциациями и другими объединениями библиотек.
Глава 4. БИБЛИОТЕЧНЫЕ ФОНДЫ
Статья 13. Библиотечные фонды
Библиотечные фонды представляют собой совокупность печатных
изданий, рукописей, аудиовизуальных и других материальных носителей
информации, имеющих реальную или потенциальную общественную
значимость.
Библиотечные фонды независимо от форм собственности являются
общенациональным достоянием и охраняются государством.
Статья 14. Состав библиотечных фондов
Состав библиотечных фондов определяется уставом (положением)
библиотеки в зависимости от направлений ее деятельности, профиля.
Статья 15. Комплектование библиотечных фондов
Любая библиотека имеет право на свободный выбор источников и
каналов комплектования библиотечных фондов.
Комплектование библиотечных фондов осуществляется:
через обеспечение обязательными экземплярами печатных изданий,
а также путем беспрепятственной закупки за наличный и безналичный
расчет в системе отечественной и зарубежной торговли,
непосредственно у издателей и владельцев изданий, через
посреднические предприятия и путем подписки на периодические
издания;
в форме книгообмена с отечественными и зарубежными
библиотеками, другими юридическими и физическими лицами.
Статья 16. Обеспечение библиотек бесплатными и платными
обязательными экземплярами печатных изданий
Обеспечение библиотек бесплатными и платными обязательными
экземплярами печатных изданий осуществляется в порядке, определяемом
Кабинетом Министров Республики Беларусь.
Статья 17. Учет, сохранение и использование библиотечных
фондов
Учет, сохранение и использование библиотечных фондов
осуществляются в соответствии с существующими нормативными
документами.
Порядок учета, сохранения и использования рукописных и печатных
памятников культуры регулируется актами законодательства Республики
Беларусь.
Документы, устаревшие по содержанию и утратившие научную
ценность, дублетные документы, а также изношенные от пользования
могут быть исключены из библиотечных фондов в установленном
законодательством порядке по решению специально созданных комиссий.
Исключенные из фондов библиотек документы могут быть переданы
бесплатно или за плату другим юридическим либо физическим лицам.
Не пользующиеся спросом документы из библиотечных фондов могут,
если это не противоречит уставу (положению) библиотеки, в
установленном законодательством порядке передаваться бесплатно или
за плату, а также путем книгообмена другим библиотекам.
Работники библиотек обязаны соблюдать правила учета, сохранения
и использования фондов библиотек и несут ответственность,
предусмотренную действующим законодательством и уставом (положением)
библиотеки, за нарушение этих правил.
Статья 18. Ответственность за нанесенный ущерб библиотечным
фондам
Лица, нанесшие ущерб библиотечным фондам, несут уголовную или
иную ответственность в соответствии с законодательством Республики
Беларусь.
В случае утраты или повреждения документов из фондов библиотек
граждане, предприятия, организации, учреждения обязаны заменить их
соответственно такими же либо признанными библиотекой равнозначными,
а при невозможности замены - компенсировать ущерб в соответствии с
действующими нормативными документами.
Библиотека вправе взыскивать задолженность с читателей в
установленном порядке.
Глава 5. СИСТЕМА БИБЛИОТЕК РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ
Статья 19. Система библиотек Республики Беларусь
Библиотеки в Республике Беларусь независимо от их ведомственной
принадлежности, кроме частных, составляют совокупную систему
библиотек, объединенных общностью целей и принципов деятельности.
Система обеспечивает библиотечное обслуживание граждан по месту
жительства, работы, учебы, отдыха, лечения путем взаимодействия и
взаимоиспользования ресурсов.
На районном (городском) уровне взаимодействие между
библиотеками разных видов осуществляет районная (городская)
центральная библиотека, на областном - областная универсальная
библиотека, на республиканском - Национальная библиотека Республики
Беларусь.
Республиканские научные библиотеки осуществляют взаимодействие
соответствующих специальных библиотек всех уровней.
Статья 20. Национальная библиотека Республики Беларусь
Национальная библиотека Республики Беларусь является главной
библиотекой республики, удовлетворяющей универсальные информационные
запросы всего общества, и в этих целях выполняет следующие основные
функции:
формирует, сберегает и предоставляет читателям наиболее полное
собрание национальных документов;
формирует фонды изданий белорусской диаспоры;
координирует создание единого республиканского банка данных о
библиотечных фондах (через библиографическую деятельность и в
автоматизированном режиме);
является депозитарием материалов ООН и ЮНЕСКО.
Национальная библиотека Республики Беларусь координирует
научно-исследовательскую, методическую и библиографическую
деятельность библиотек республики, участвует в разработке и
реализации государственной политики в области библиотечного дела.
Как особо ценный объект культурного наследия Национальная
библиотека Республики Беларусь не может быть перепрофилирована. Ей
гарантируется целостность и неотчуждаемость фондов.
Статья 21. Республиканские научные библиотеки
Республиканские научные библиотеки являются общедоступными и
удовлетворяют нужды граждан, органов государственной власти,
предприятий, организаций и учреждений в информации по
соответствующим отраслям знаний, возглавляют ведомственные системы
библиотек, являются их научными координационными центрами, формируют
свои фонды и создают автоматизированные отраслевые банки данных,
функционирующие в структуре единого республиканского
автоматизированного банка данных о библиотечных фондах.
Статья 22. Публичные библиотеки
Публичные библиотеки обеспечивают общеобразовательные,
культурные и эстетические нужды граждан, способствуют воспитанию
детей и подростков.
Публичные библиотеки могут быть как самостоятельными, так и
объединенными в централизованные библиотечные системы (ЦБС). ЦБС
несет ответственность за информационно-библиотечное обеспечение
населения города, района, оказывает методическую помощь и
осуществляет контроль за деятельностью библиотек системы.
Сеть публичных библиотек формируется с учетом численности
населения и плотности заселения в соответствии с действующими
нормативами, устанавливаемыми центральным органом управления
Республики Беларусь в области библиотечного дела.
Статья 23. Специальные библиотеки
Специальные библиотеки выполняют функции, направленные на
удовлетворение нужд определенных слоев населения (специалистов,
научных работников, учащихся), ограниченные сферой деятельности
министерств, государственных комитетов, ведомств, предприятий,
организаций, учреждений, общественных объединений.
Статья 24. Взаимодействие библиотек и взаимоиспользование
библиотечных ресурсов
Для удовлетворения нужд в информации, рационального
использования фондов библиотек государство стимулирует
взаимодействие библиотек. С этой целью органы государственной власти
Республики Беларусь:
целенаправленно финансируют деятельность государственных
библиотек по созданию условий для взаимоиспользования ресурсов -
межбиблиотечного абонемента, сводных каталогов, автоматизированных
баз данных, депозитариев;
целенаправленно обеспечивают дополнительное финансирование
библиотек, выполняющих функции центральных.
Центральные библиотеки возглавляют сети библиотек и могут
создаваться как по территориальному принципу, так и по отраслевому,
возрастному и другим (для читателей детского возраста, инвалидов по
зрению и слуху и т.д.). Центральные библиотеки обязаны формировать
фонды с учетом обеспечения нужд своей сети библиотек, осуществлять
взаимоиспользование библиотечных ресурсов с другими библиотеками.
Статья 25. Взаимодействие библиотек с другими
информационными структурами
С целью повышения эффективности использования информационных
ресурсов Республики Беларусь библиотеки взаимодействуют с
информационными структурами, архивами, музеями и другими
учреждениями на договорных взаимовыгодных условиях.
Для создания информационно-библиографических баз данных
(сводных каталогов) библиотекам гарантируется исчерпываемость
информации о музейных и архивных фондах.
Глава 6. ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПОЛИТИКА В ОБЛАСТИ БИБЛИОТЕЧНОГО
ДЕЛА. ФИНАНСИРОВАНИЕ БИБЛИОТЕК
Статья 26. Органы управления библиотечным делом
Управление библиотечным делом в Республике Беларусь носит
государственно-общественный характер и осуществляется
государственными органами, предприятиями, учреждениями,
организациями, общественными объединениями, имеющими сеть библиотек.
Центральный орган управления Республики Беларусь в области
библиотечного дела:
реализует единую государственную политику, вместе с
соответствующими министерствами и ведомствами разрабатывает
нормативные документы и осуществляет контроль за их исполнением;
возглавляет разработку и осуществление республиканских
комплексных целевых программ;
определяет государственные требования к уровню библиотечного
обслуживания;
решает другие вопросы библиотечного дела, отнесенные к его
компетенции.
Органы местного управления и самоуправления:
обеспечивают оптимальное развитие и регулирование сети
библиотек, создание благоприятных условий для их деятельности;
осуществляют контроль за организацией библиотечного
обслуживания на соответствующей территории.
Органами общественного профессионального библиотечного
самоуправления являются библиотечные общества, ассоциации и другие
объединения библиотек.
Статья 27. Финансирование библиотек
Финансирование библиотек осуществляется в соответствии с
Законом Республики Беларусь "О культуре в Республике Беларусь".
Основным источником финансирования библиотек являются средства
государственного бюджета (для государственных библиотек), выделяемые
в установленном порядке с ежегодным уточнением размеров ассигнований
в зависимости от уровня цен на внутреннем и внешнем рынке.
Дополнительными источниками финансирования библиотек являются:
поступления от хозяйственной и иной не запрещенной законом
деятельности библиотек;
благотворительные поступления от юридических и физических лиц,
в том числе иностранных лиц и лиц без гражданства.
Средства, поступившие в библиотеку из дополнительных
источников, не влияют на норматив финансирования.
Статья 28. Финансовые и иные льготы
Устанавливаются льготные тарифы на:
пересылку документов библиотекам по межбиблиотечному
абонементу;
малообъемные контейнерные перевозки документов для
комплектования библиотечных фондов.
Валютные поступления от информационного обслуживания
иностранных организаций и граждан, оказания иных услуг на основе
использования библиотечных фондов и других источников остаются в
распоряжении библиотек.
Глава 7. БИБЛИОТЕЧНЫЕ КАДРЫ
Статья 29. Права библиотечных работников
Права и обязанности работников библиотек регулируются
законодательством Республики Беларусь о труде.
Прием на работу библиотечных работников может осуществляться на
конкурсной или контрактной основе в порядке, определенном
законодательством Республики Беларусь. Библиотечные работники
подлежат периодической аттестации.
Библиотечные работники независимо от форм собственности и
порядка учреждения библиотек пользуются равными правами в сфере
трудовых отношений, в области социального страхования и обеспечения.
Библиотечные работники, работающие в сельской местности и
рабочих поселках, пользуются бесплатно жилым помещением, отоплением
и освещением, а также им устанавливаются должностные оклады
(тарифные ставки) по сравнению с оплатой труда библиотечных
работников, работающих в городах.
Статья 30. Подготовка и повышение квалификации
библиотечных кадров
Подготовка библиотечных кадров осуществляется соответствующими
высшими, средними специальными учебными заведениями и курсами.
Преимущественное право при назначении на штатные должности в
библиотеках имеют лица со специальным библиотечным образованием или
другим соответствующим образованием при наличии специальной
подготовки.
Государственные органы либо лица, содержащие библиотеки,
обязаны создавать условия для подготовки и повышения квалификации
работников библиотек через существующую систему повышения
квалификации работников культуры.
Статья 31. Оплата труда и социальные гарантии
Государство обеспечивает гарантированный уровень оплаты труда
библиотечных работников и ее дифференциацию в зависимости от
квалификации и результатов труда. Конкретный размер оплаты труда
каждого работника определяется по договоренности сторон и не может
быть ниже предусмотренного законодательством и коллективным
договором.
Максимальный уровень заработной платы не ограничивается и
устанавливается в соответствии с качеством и количеством труда.
Глава 8. МЕЖДУНАРОДНЫЕ ОТНОШЕНИЯ
Статья 32. Международное сотрудничество библиотечных
учреждений и организаций
Библиотеки, являющиеся юридическими лицами, имеют право:
участвовать в двустороннем либо многостороннем сотрудничестве с
библиотеками, библиотечными и иными близкими по сфере деятельности
учреждениями зарубежных стран;
вступать в международные организации в сфере библиотечного дела
и создавать совместные предприятия с зарубежными партнерами в
установленном законодательством порядке.
Государство способствует международному сотрудничеству
библиотек, освобождает библиотеки от уплаты таможенных пошлин и
сборов за пересылку корреспонденций, материалов, технических
средств, оборудования.
Статья 33. Действие международных договоров
Если международными договорами, в которых участвует Республика
Беларусь, установлены иные нормы, чем те, которые содержатся в
настоящем Законе, то применяются нормы международных договоров.
Глава 9. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА НАРУШЕНИЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
В ОБЛАСТИ БИБЛИОТЕЧНОГО ДЕЛА
Статья 34. Ответственность за нарушение законодательства
в области библиотечного дела
Должностные лица и граждане, допустившие нарушение
законодательства в области библиотечного дела, несут
ответственность, установленную законодательством Республики
Беларусь.
Глава 10. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
1. Ввести в действие Закон Республики Беларусь "О библиотечном
деле в Республике Беларусь" со дня его опубликования.
2. Кабинету Министров Республики Беларусь в 1995 году привести
решения Правительства Республики Беларусь в соответствие с Законом
Республики Беларусь "О библиотечном деле в Республике Беларусь".
Президент Республики Беларусь А. ЛУКАШЕНКО
__________________________________________________________
<<< Главная
страница | < Назад
|
